System egzaminów zewnętrznych obejmuje:

• egzamin ośmioklasisty (od 2019 roku)
• egzamin maturalny
• egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie
• egzamin eksternistyczny

Ocenianie zewnętrzne pozwala na diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów, ocenę jakości oddziaływań edukacyjnych szkół oraz porównywalność zaświadczeń, świadectw i dyplomów.
Zasady oceniania zewnętrznego określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego (Dz.U. z 2016, poz. 2223).

Nowy egzamin zawodowy (w kwalifikacjach)

Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie jest formą oceny poziomu opanowania przez zdającego wiedzy i umiejętności z zakresu danej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie. Wiedza i umiejętności dla każdego zawodu określone są w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2012 r., poz. 184 z późn. zm.). – pobierz Rozporządzenie

Podstawa programowa kształcenia dla poszczególnych zawodów znajduje się w Informatorach o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie (Informatory o egzaminie od roku 2018 w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach z 2017 r. oraz Informatory dla egzaminu przeprowadzanego od 2013 r. )
Do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie mogą przystąpić osoby, które rozpoczęły naukę nie wcześniej ‎niż 1 września 2012 r. lub przystępują do egzaminu w trybie egzaminu eksternistycznego.‎

Do egzaminu mogą przystąpić:‎
• ‎uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i techników,‎
• ‎uczniowie (słuchacze) szkół policealnych,‎
• ‎absolwenci zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych,‎
• ‎osoby posiadające świadectwa szkolne uzyskane za granicą, uznane za równorzędne ‎ze ‎świadectwami ukończenia odpowiednich polskich szkół ponadgimnazjalnych lub ‎szkół ‎ponadpodstawowych,‎
• ‎osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy.‎

Egzamin zawodowy jest także przeprowadzany jako egzamin eksternistyczny dla osób, które:‎
• ‎ukończyły gimnazjum albo ośmioletnią szkołę podstawową oraz
• ‎co najmniej dwa lata kształciły się lub pracowały w zawodzie, w którym ‎wyodrębniono daną ‎kwalifikację.

Terminy egzaminów

Egzamin może być przeprowadzany w ciągu całego roku szkolnego w terminie ustalonym przez dyrektora komisji okręgowej, w uzgodnieniu z Dyrektorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Termin egzaminu zawodowego dyrektor komisji okręgowej ogłasza na stronie internetowej komisji nie później niż na 5 miesięcy przez terminem rozpoczęcia egzaminu zawodowego.

Uczniowie i słuchacze składają deklaracje przystąpienia najpóźniej na 4 miesiące przed ‎terminem egzaminu.‎ Natomiast osoby przystępujące do egzaminu w trybie eksternistycznym składają wniosek o ‎dopuszczenie do egzaminu do 31 stycznia (jeśli zamierzają przystąpić do egzaminu w danym ‎roku) lub do 30 września (jeśli zamierzają przystąpić w roku kolejnym).

Przebieg egzaminu

Egzamin zawodowy składa się z części pisemnej i części praktycznej.
Część pisemna trwa 60 minut i przeprowadzana jest w formie testu składającego się z 40 ‎‎zadań zamkniętych, zawierających cztery odpowiedzi do wyboru, z których tylko jedna ‎ ‎jest prawidłowa. ‎
Część pisemna może być zdawana z wykorzystaniem wydrukowanych papierowych arkuszy ‎egzaminacyjnych lub przy komputerze. Do części pisemnej uczeń (słuchacz) przystępuje w szkole, do której uczęszcza, a absolwent – w szkole, którą ukończył. W uzasadnionych przypadkach uczeń (słuchacz) lub absolwent może przystąpić do części pisemnej egzaminu zawodowego w innej szkole albo w placówce kształcenia ustawicznego, placówce kształcenia praktycznego, zwanej dalej „placówką”, lub u pracodawcy, wskazanych przez dyrektora komisji okręgowej.

Część praktyczna trwa nie krócej niż 120 minut i nie dłużej niż 240 minut i jest ‎‎przeprowadzana w formie testu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego ‎‎zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku ‎‎egzaminacyjnym. Czas trwania części praktycznej egzaminu zawodowego dla konkretnej ‎kwalifikacji określony ‎jest w informatorze .‎ Dodatkowo na zapoznanie się z treścią zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu ‎egzaminacyjnym ‎oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego zdający ma 10 minut, ‎których nie wlicza ‎się do czasu trwania części praktycznej egzaminu zawodowego.

Egzamin jest bezpłatny dla uczniów i słuchaczy.‎ W przypadku absolwentów opłata w wysokości 171 za cały egzamin zł jest pobierana w ‎przypadku trzeciego i kolejnego podejścia. ‎
Osoby przystępujące do egzaminu zawodowego w trybie egzaminu eksternistycznego wnoszą ‎opłatę w wysokości 171 zł za cały egzamin. W przypadku powtarzania tylko jednej części ‎egzaminu eksternistycznego, opłata wynosi 57 zł za część pisemną i 114 zł za część ‎praktyczną.

Dostosowania i zwolnienia

Laureaci i finaliści turniejów i olimpiad tematycznie związanych z wybranym obszarem ‎kształcenia są zwolnieni z części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w ‎zawodzie i na świadectwie potwierdzającym kwalifikację w zawodzie otrzymują najwyższy ‎wynik. Lista turniejów i olimpiad uprawniających do zwolnienia w części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie ogłaszana jest przez Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Dostosowanie warunków i/lub form egzaminu zawodowego – na podstawie ‎‎odpowiednich dokumentów – przysługuje osobom:‎ niesłyszącym, ‎słabosłyszącym, ‎niewidomym, ‎słabowidzącym, ‎z upośledzeniem umysłowym, ‎z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera.

Szczegółowe sposoby dostosowania są określane komunikatem Dyrektora CKE.

Wyniki egzaminów

Aby zdać egzamin potwierdzający kwalifikację w danym zawodzie, należy uzyskać:‎
• ‎z części pisemnej – co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania (czyli minimum ‎‎20 punktów) oraz‎ ‎
• z części praktycznej – co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania. ‎ Wynik egzaminu zawodowego ustala i przekazuje komisja okręgowa. Termin podania wyników ogłaszany jest na stronie internetowej komisji okręgowej najpóźniej w dniu przeprowadzania części pisemnej egzaminu.

Dokumenty potwierdzające zdanie egzaminu

Zdający, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikację w danym zawodzie, otrzymuje ‎‎świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie, wydane przez komisję okręgową. Osoba, która posiada świadectwa ‎potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w ‎danym zawodzie oraz posiada ‎odpowiedni poziom wykształcenia może otrzymać dyplom ‎potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Dyplom wydawany jest na wniosek zdającego.
W przypadku zdających, którzy otrzymali świadectwo ukończenia tej szkoły w tym samym roku szkolnym, w którym uzyskali świadectwo potwierdzające ostatnią kwalifikację w wyodrębnioną danym zawodzie - wniosek o wydanie dyplomu składa dyrektor szkoły, który przekazuje do OKE w Łodzi wykaz absolwentów wraz z informacją o posiadanych przez absolwenta świadectwach potwierdzających kwalifikację w zawodzie, uzyskanych w trakcie kształcenia w szkole. Wykaz absolwentów dyrektor szkoły przekazuje w ciągu 7 dni od dnia zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych.
W przypadku absolwentów szkół z lat ubiegłych i absolwentów kwalifikacyjnych kursów zawodowych – wniosek o wydanie dyplomu składa zdający - bezpośrednio do Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi. Do wniosku należy dołączyć: oryginał świadectwa ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej albo dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej lub zaświadczenie o zdaniu egzaminów eksternistycznych z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej, oraz świadectwa potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego (w przypadku świadectw wydanych przez OKE w Łodzi należy podać numer świadectwa i datę wydania).
Na wniosek absolwenta do dyplomu ‎potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dołącza się ‎Europass – Suplement do Dyplomu ‎Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe, który stanowi uzupełnienie informacji zawartych ‎w dyplomie i ma za zadanie ułatwić ich lepsze zrozumienie, przede wszystkim przez ‎pracodawców i instytucje zagraniczne. Dyplomy i suplementy do dyplomów wydają okręgowe komisje egzaminacyjne.

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE ZAWODOWE
(informacje archiwalne - egzamin przeprowadzany do 2017 r.)

Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe jest przeprowadzany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych(Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 562 z późn. zm.).

Struktura egzaminu
Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, zwany egzaminem zawodowym, jest formą oceny poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu danego zawodu, określonych w standardach wymagań egzaminacyjnych.
Jest on egzaminem zewnętrznym co oznacza, że: jest przeprowadzony przez instytucję zewnętrzną względem szkoły i pod jej nadzorem, wykorzystuje opracowane przez nią jednolite zadania egzaminacyjne, kryteria oceniania i zasady przeprowadzania egzaminu, sprawdzany jest przez niezależnych od szkoły egzaminatorów, jego istotę stanowi oddzielenie procesu sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów od procesu kształcenia, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie porównywalnej i obiektywnej oceny poziomu osiągnięć zdających.

Egzamin przeprowadzany jest w dwóch etapach:

Etap praktyczny egzaminu dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej sprawdza umiejętności w czterech obszarach: Planowanie czynności związanych z wykonaniem zadania; Organizowanie stanowiska pracy; Wykonywanie zadania z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska; Prezentowanie efektów wykonanego zadania.

Etap praktyczny egzaminu zarówno dla absolwentów techników, szkół policealnych oraz zasadniczych szkół zawodowych w zależności od zawodu trwa 180 lub 240 minut. Czas ten określony jest w informatorach dla poszczególnych zawodów.

W celu zapewnienia porównywalności wyników egzamin, zarówno w etapie pisemnym, jak i praktycznym, odbywa się na terenie całego kraju według tych samych procedur egzaminacyjnych.

W etapie praktycznym zasadniczej szkoły zawodowej oraz w wybranych zawodach w techniku stanowiska egzaminacyjne wyposażone są w te same maszyny, urządzenia, narzędzia oraz materiały niezbędne do wykonania zadania.

Egzaminatorzy oceniają zdających na podstawie tych samych kryteriów zawartych w arkuszach obserwacji (dla zasadniczej szkoły zawodowej) lub schematach punktowania (dla techników i szkół policealnych).

Dla absolwentów, którzy korzystają z dostosowanych warunków egzaminowania egzamin może być wydłużony o 30 minut. Ponadto, mogą oni korzystać ze specjalnie przystosowanych stanowisk egzaminacyjnych.

Warunki uzyskania dyplomu
Dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe otrzymują ci absolwenci, którzy z etapu pisemnego uzyskali: w części pierwszej minimum 50% punktów oraz w części drugiej minimum 30% możliwych do uzyskania punktów, a z etapu praktycznego minimum 75% możliwych do uzyskania punktów.

Absolwentom, którym przysługuje prawo do otrzymania dyplomu wydaje się również suplement „Europass”, w którym opisano w języku polskim i angielskim kwalifikacje zawodowe dla danego zawodu.